n©ng cao n¨ng lùc tù b¶o vÖ lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt trong viÖc thùc hiÖn ph¸p lÖnh b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi tiªu dïng hiÖn nay
--------------
TrÇn Quang Trung
B¶o vÖ ngµy cµng tèt h¬n quyÒn lîi ngêi tiªu dïng lµ yÕu tè cùc kú quan träng thÓ hiÖn tÝnh u viÖt cña chÕ ®é XHCN. Quèc héi níc ta ®· cã Ph¸p lÖnh sè 13/1999 ban hµnh ngµy 17/4/1999 nh»m môc ®Ých b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi tiªu dïng trong x· héi chóng ta.
Ph¸p lÖnh ®· chØ râ ®©y lµ vÊn ®Ò thuéc tr¸ch nhiÖm chung cña toµn x· héi, cña c¸c c¬ quan Nhµ níc, tæ chøc kinh tÕ, chÝnh trÞ, chÝnh trÞ - x· héi; x· héi - nghÒ nghiÖp, ®¬n vÞ vò trang vµ mäi c¸ nh©n. §Æc biÖt ë ®iÒu 12 cña Ph¸p lÖnh còng ghi râ “Ngêi tiªu dïng cã tr¸ch nhiÖm tù b¶o vÖ m×nh trong viÖc tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô; thùc hiÖn ®óng híng dÉn vÒ ph¬ng ph¸p sö dông hµng ho¸, dÞch vô; kh«ng ®îc tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô g©y tæn h¹i ®Õn m«i trêng, tr¸i víi thuÇn phong mü tôc, g©y nguy h¹i ®Õn tÝnh m¹ng, søc khoÎ cña m×nh vµ céng ®ång”.
HiÖn nay, trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng, s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®ang ngµy mét ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ Êy ®ang ®i theo ®Þnh híng XHCN. Nhng khi mµ c«ng t¸c qu¶n lý cña Nhµ níc chóng ta, bªn c¹nh xu híng ngµy mét hoµn thiÖn, cßn béc lé nh÷ng bÊt cËp, s¬ hë, nhiÒu rñi ro vÉn thêng xÈy ra, th× viÖc lµm sao ®Ó b¶o vÖ tèt quyÒn lîi ngêi tiªu dïng cßn lµ mét c©u hái lín, ®ang ®Æt ra ngµy mét cÊp b¸ch viÖc n©ng cao n¨ng lùc tù b¶o vÖ ®èi víi ngêi tiªu dïng trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Cã thÓ ®©y cßn lµ mét ®Ò tµi kh¸ phong phó, bëi cã rÊt nhiÒu yÕu tè t¹o nªn n¨ng lùc tù b¶o vÖ cña ngêi tiªu dïng. Song còng cã nh÷ng vÊn ®Ò thêng xuyªn kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®ã lµ:
Ngêi tiªu dïng cÇn thiÕt ph¶i g¾n m×nh trong c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ vµ c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ ph¶i thêng xuyªn ch¨m lo tæ chøc båi dìng, n©ng cao nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ nÒn kinh tÕ thÞ trêng cho ngêi tiªu dïng, gióp ngêi tiªu dïng n¾m b¾t dîc quy luËt häat ®éng, nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ níc trong viÖc tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh, tù m×nh ®ñ søc lùa chän nh÷ng ph¬ng ¸n tiªu dïng thÝch hîp nhÊt. Qua ®ã gióp cho ngêi tiªu dïng tr¸nh ®îc nh÷ng l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt, kh«ng bÞ cho¸ng ngîp, lóng tóng tríc nh÷ng c¸m dç cña c¸c m¸nh líi tiÕp thÞ dèi tr¸ vµ sù ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh hµng ho¸ tiªu dïng trªn thÞ trêng.
MÆt kh¸c, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ còng th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh mµ gi¸o dôc nh÷ng nhµ s¶n xuÊt kinh doanh n©ng cao uy tÝn nghÒ nghiÖp, t×m nguån lîi chÝnh ®¸ng, lµm ¨n cã ch÷ tÝn l©u dµi. §ång thêi ph¶i thêng xuyªn ®Êu tranh chèng l¹i c¸c ho¹t ®éng gian lËn th¬ng m¹i.. Mäi thµnh viªn trong céng ®ång x· héi cã tr¸ch nhiÖm tham gia tÝch cùc theo dâi, ph¸t hiÖn tè gi¸c nh÷ng phÇn tö kinh doanh hµng gi¶, hµng kÐm phÈm chÊt, thu lîi trªn ®au khæ cña kh¸ch hµng.
H¬n ai hÕt, quyÒn lîi ngêi tiªu dïng g¾n chÆt víi chÊt lîng hµng tiªu dïng vµ do chÊt lîng hµng tiªu dïng ¶nh hëng trùc tiÕp. V× thÕ n©ng cao n¨ng lùc hiÓu biÕt vÒ chÊt lîng hµng tiªu dïng cho kh¸ch hµng lµ vÊn ®Ò kh«ng thÓ t¸ch rêi khi nãi ®Õn viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi tiªu dïng. Trong thêi ®¹i bïng næ c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ tri thøc, ngêi tiªu dïng muèn tù b¶o vÖ tÊt yÕu ph¶i thêng xuyªn ch¨m lo häc tËp, n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ khoa häc kü thuËt ®Ó tõ ®ã n©ng cao tr×nh ®é ph©n biÖt chÊt lîng, u thÕ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng, bªn c¹nh c¸i gièng nhau, c¸i thÓ hiÖn gièng nh thËt cña c¸c lo¹i hµng gi¶, hµng nh¸i kÐm phÈm chÊt còng sÏ cã nh÷ng chi tiÕt, nh÷ng ®Æc ®iÓm, biÓu hiÖn kh¸c. §ã lµ c¸i mµ ngêi b¸n, chñ kinh doanh qua ®ã ph©n ®Þnh møc ®é gi¸ c¶ kh¸c nhau. Ngêi tiªu dïng buéc ph¶i v¬n lªn t×m hiÓu, n¾m lÊy ®Æc ®iÓm ®ã mµ xö lý, quyÕt ®Þnh khi mua c¸c lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ trêng. §iÒu nµy ®ßi hái ngêi tiªu dïng tiÕp cËn th«ng tin vµ cµng ph¶i g¾n bã víi c¸c sinh ho¹t, ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ®oµn thÓ. Th«ng qua sinh ho¹t cña tæ chøc ®oµn thÓ mµ häc hái, trao ®æi kinh nghiÖm, tranh thñ t vÊn, tÝch luü nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt trong s¶n xuÊt, tiªu dïng hµng ho¸, ph©n biÖt chÊt lîng hµng ho¸, n¾m b¾t nguån gèc, uy tÝn cña tõng lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng. §©y lµ ®ßi hái lín thêng xuyªn ®èi víi ngêi tiªu dïng vµ lµ ®Æc ®iÓm hoµn toµn kh¸c so víi thêi kú kinh tÕ tù cung tù cÊp, ®ãng cöa khÐp kÝn tríc ®©y.
§Ó tr¸nh ®îc nh÷ng nhÇm lÉn ®¸ng tiÕc, ngêi tiªu dïng cßn ph¶i quan t©m ®Õn mét vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c ®ã lµ tiªu dïng hµng ho¸ cã ®Þa chØ, cã nh·n m¸c ®¨ng ký hîp ph¸p, cã nguån gèc râ rµng, ®Õn víi nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ®¸ng tin cËy; kh«ng v× gi¸ rÏ mµ ch¹y theo hµng ngo¹i, hµng tr«i næi kh«ng ®îc sù kiÓm duyÖt cña c¸c c¬ quan Nhµ níc. Trong khi hiÖn nay rÊt nhiÒu mÆt hµng s¶n xuÊt trong níc ®· ®¹t chÊt lîng cao, ®îc cÊp chøng chØ tiªu chuÈn chÊt lîng, ®ang kh«ng ngõng më réng ra thÞ phÇn thÕ giíi.
Nhng mét thùc tÕ ®ang diÔn ra lµ ngêi tiªu dïng vÉn hµng ngµy ®øng tríc nh÷ng thö th¸ch gay g¾t, cã c¶ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù sèng cßn. §ã lµ viÖc xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng nhiÒu mÆt hµng thiÕt yÕu nh hoa qu¶, thùc phÈm, thuèc ch÷a bÖnh ... kÐm phÈm chÊt, mang yÕu tè ®éc h¹i, kh«ng an toµn, ®e do¹ ®Õn sinh m¹ng con ngêi. ChØ trong dÞp tÕt nguyªn ®¸n T©n Tþ n¨m 2002, §oµn kiÓm tra liªn ngµnh kiÓm tra 278 hé kinh doanh ®· cã 79 hé vi ph¹m quy ®Þnh. §oµn ®· xö ph¹t vµ thu håi 1.000 èng thuèc diÖt chuét cÊm lu hµnh, 62 chai rîu gi¶, 90 gãi thuèc ch÷a bÖnh qu¸ h¹n, 65 kg xµ phßng gi¶hiÖu « m«…§iÒu nµy ®ßi hái ngêi tiªu dïng ph¶i dùa vµo c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc gi¸m ®Þnh, xö lý, nhng ®ång thêi còng cÇn ph¶i thêng xuyªn s¸ng t¹o nh÷ng h×nh thøc qu¶n lý riªng mang tÝnh céng ®ån, tham gia nh÷ng h×nh thøc tæ chøc tù qu¶n cña nh©n d©n. Thùc tÕ cho thÊy nhiÒu h×nh thøc ho¹t ®éng tù qu¶n cña nh©n d©n ®· cã t¸c dông tÝch cùc mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho ngêi tiªu dïng.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y trªn ®Þa bµn Hµ TÜnh, c¸c c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc nh chi côc §o lêng chÊt lîng, lùc lîng C«ng an nh©n d©n, Qu¶n lý thÞ trêng, Chi côc b¶o vÖ thùc vËt, Chi côc thó y v.v... ®· ho¹t ®éng tÝch cùc nh»m b¶o vÖ ngµy cµng tèt h¬n quyÒn lîi ngêi tiªu dïng. Nhng thùc tÕ cho thÊy ngêi tiªu dïng vÉn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng mÊt m¸t thiÖt thßi trong viÖc sö dông, tiªu dïng hµng ho¸ dÞch vô. HiÖn tîng hµng gi¶, hµng nh¸i, kÐm phÈm chÊt vÉn cßn xuÊt hiÖn, ®Æc biÖt trong c¸c lÜnh vùc ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, thuèc ch÷a bÖnh, c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i, hµng ho¸ thùc phÈm, chÊt lîng c«ng tr×nh x©y dùng ... ®ang lµ nçi lo cña mäi ngêi. Trong mét ®ît kiÓm tra liªn ngµnh th¸ng 2 n¨m 2002, kiÓm tra 195 hé kinh doanh ®oµn ®· thu håi 206 chai rîu vµ níc gi¶i kh¸t, 123 gãi b¸nh kÑo c¸c lo¹i qu¸ h¹n vµ kÐm chÊt lîng sö dông, 900 èng diªm thèng nhÊt gi¶, 200 gãi thuèc giun s¸n lîn gi¶ … ®· xö lý 40 trêng hîp vi ph¹m víi tæng sè tiÒn ph¹t lªn tíi 6.550.000®. Trong khi ®ã c¸c c¬ quan chøc n¨ng cßn gÆp nhiÒu bÊt cËp trong viÖc x©y dùng ®éi ngò, ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ kiÓm ®Þnh ®o lêng chÊt lîng ... Thªm vµo ®ã lµ sù h¹n chÕ nh÷ng hiÓu biÕt th«ng thêng cña ngêi tiªu dïng, t©m lý s¶n xuÊt nhá a dïng hµng ho¸ rÎ tiÒn trong nh©n d©n vÉn cßn phæ biÕn. §ã lµ nh÷ng nh©n tè t¹o nªn m«i trêng tån t¹i cho c¸c ho¹t ®éng gian lËn th¬ng m¹i, kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô vi ph¹m ph¸p lÖnh cña Nhµ níc vÒ b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi tiªu dïng.
Trong hoµn c¶nh Êy ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ngêi tiªu dïng cµng ®Æt ra ®ßi hái lín ®èi víi c¸c cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn vµ ®oµn thÓ nh©n d©n. ViÖc t¨ng cêng h¬n n÷a sù l·nh ®¹o, kiÓm tra cña cÊp uû §¶ng, n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ níc ë c¸c cÊp, c¸c ngµnh, sù tham gia gi¸m s¸t cña c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n mét c¸ch thêng xuyªn, cïng víi viÖc xö lý nghiªm vµ døt ®iÓm c¸c vô vi ph¹m ph¸p lÖnh cña Nhµ níc sÏ lµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trong viÖc thóc ®Èy n©ng cao hiÖu qu¶ b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ngêi tiªu dïng hiÖn nay.
Tuy vËy cã mét viÖc kh«ng thÓ kh«ng ®îc ®Æt lªn thêng xuyªn ®ã lµ: Ngêi tiªu dïng ph¶i lu«n quan t©m ®Õn viÖc tù b¶o vÖ m×nh ë bÊt cø ë ®©u vµ bÊt cø lÜnh vùc tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô nµo. Nh vËy th× ph¸p lÖnh b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi tiªu dïng míi ®îc thùc thi cã hiÖu qu¶ cao nhÊt./.
2005
--------------------------
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét