Gà liên quan mật thiết và ảnh hưởng sâu rộng tới những giá trị tinh thần
của nhân loại. Đối với người Việt Nam, những năm Gà (năm Dậu) cũng là những mốc
son rực rỡ, ghi dấu nhiều sự kiện trọng đại trong lịch sử dân tộc.
Dưới
tán cây đào phai cổ thụ, hai người bạn già tỏ ra thư thái hài lòng với cuộc
sống ngồi nhàn đàm việc xuân. Ông bạn cao rót hai ly rượu màu tuyên bố: Đây là
loại rượu đầu bảng của Hà Tĩnh, ta cứ nhâm nhi hàn huyên vì thời gian không hạn
chế. Ông bạn thấp mở đầu: bây giờ ta phải xem từ chuyện con gà vì năm nay là
năm con gà mà. Rồi ông bắt đầu một bài dài dài.
Con gà là một trong 12 con giáp
mà xưa nay người phương Đông vẫn dùng để tính lịch. Gà là loại gia cầm sống gần
gũi với con người đã từ lâu, gắn với nền văn minh lúa nước. Ở miền thôn quê xưa
con gà là được xem như là chiếc đồng hồ báo thức tuyệt vời, bà con nông dân cứ
nghe tiếng gà gáy sáng là biết giờ giấc để ra đồng . Ở nhiều địa phương, nhất
là các tỉnh phía Nam vẫn có thú tiêu
khiển đó là môn đá gà, gà bắt cặp đá với
nhau, hơn thua nhau chủ yếu để mua vui, dần dà thú vui này được các tay ” cờ
bạc” biến thành cuộc sát phạt ăn tiền của nhau.
Gà cũng có nhiều loại: gà nuôi từ thức
ăn do con người chế biến sẵn thường gọi là “Gà công nghiệp” . Loại gà này to
con thịt nhiều, sống quanh quẩn trên cái chuồng, chỉ có ăn và ngủ nên trọng
lượng tăng lên rất nhanh; nhưng khi nấu lên thịt bở người ăn không chuộng lắm. Cao
cấp hơn là loại gà Đông Tảo, gà này đặt biệt có đôi chân to xấu da xù xì, đây
là loại gà theo người dân cho là quý và hiếm, vì loại gà này chỉ có ở xã Đông
Tảo, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên ngoài miền bắc Việt Nam. Gà này còn có tên
là “Gà tiến vua” vì ngày trước chuyên dành cho các bậc vua chúa, còn dân thường
thì chắc có lẽ chỉ được phép nhìn thôi, vì loại gà này rất đắt tiền… Có loại gà
nhỏ con gọi là gà tre, loại này có bộ lông đẹp đầy màu sắc, và đặc biệt loại
này có tinh thần chiến đấu mãnh liệt , trong đá gà có nhiều con chiến đấu đến
hơi thở cuối cùng, gục chết tại chổ chứ không hề bỏ chạy.
Dòng họ nhà gà còn được chia làm nhiều loại:
gà ác là gà đen gà này da thịt mang một một màu đen, nhìn miếng thịt gà ác
không hấp dẫn, nhưng được cái bên đông y chế biến thành món “Gà ác hầm thuốc
bắc”, món này có nhiều cách chế biến, tùy nơi họ thêm bớt gia giảm, đại khái có
đậu đen, nấm hương, táo tàu, một ít lá ngải cứu. Chế biến cách nào cũng ngon,
khi húp nước và ăn thịt gà nó giúp ta sảng khoái tinh thần và có tác dụng chữa bệnh.
Gà cỏ thường được nuôi thả vùng
thôn quê, thức ăn phần nhiều tự tìm kiếm. Gà phải chạy nhảy nhiều, tối đến mới
về chuồng nên chân nhỏ thịt săn, thơm ngon hấp dẫn. Lại có loại gà sống tự do
thành đàn trong rừng, dân săn gọi là “gà ri”. Người ta có thể đi săn, đánh bẩy,
đánh nhựa. Ái chà lúc còn trẻ có lần tôi mượn được khẩu súng săn của ông già
mang đi vừa đến cánh rừng thấy một đàn là vàng rực đang xúm lại ăn mồi. Mừng
quá tôi trườn lặng qua bụi gai chân tay bị cứa rách nhiều chổ, lấy tọa độ chỉa
súng xuống bầy gà chẳng nhằm con nào vì tin chắc sẽ có vài ba con trúng đạn.
Tôi bấm cò tiếng súng dội lên khói mù mịt che cả đường bay dạt vội của đàn gà.
Tất cả đều thoát chết vì sai lầm của tôi. Còn nhiều loại gà lắm như gà lôi, gà tây,
gà nòi, gà sao, gà hồ, gà mía, gà lương phượng...v.v....
Tuy nhiên khi nói tới gà người đời vẫn tôn thờ
con gà trống và lấy nó làm vật báu cúng tế gia thần gia tiên, bởi con gà trống
có 5 cái tượng trưng cho 5 phẩm chất quý của gà đó là văn, võ, dũng, nhân, tín.
Chiếc mào đẹp với dòng máu đỏ tươi đó là VĂN; chiếc cựa sắc nhọn biểu tượng của
vũ khí là VÕ; tinh thần chiến đấu bảo vệ lãnh thổ cộng đồng là DŨNG; chờ bầy
đàn không ăn một mình khi có mồi là NHÂN và tiếng gáy luôn đúng giờ là TÍN.
Cũng có nhiều quan niệm dân gian liên
quan đến gà: anh nào xui vì một nửa của mình không may “Khuất núi” sớm để lại
đàn con thơ dại cho mình nuôi thì bà con gọi là “Gà trống nuôi con”. Trong giao
tiếp hàng ngày, anh chàng nào khù khờ thì bị gán là dân “gà mờ”, rồi gặp việc
khó vướng víu không tìm lối ra được thì bảo lúng túng “như gà mắc tóc”.....
Ông bạn cao sau khi nhấp xong chén rượu củng
thủng thẳng mà rằng : đấy là nói con gà
nhưng tôi cứ tâm đắc những sự kiện gây ấn tượng của những năm gà. Các
nhà phong thủy cho rằng năm gà thường thế giới xung khắc nhưng làm ăn kinh
doanh thuận lợi. Còn với chúng ta thì năm gà thường gây dấu ấn đẹp và thuận
lợi. Năm Kỷ Dậu 1789 Quang Trung tổ chức hành quân cấp tốc từ Bình Định ra Bắc
Hà đánh tan 29 vạn quân nhà Thanh hùng mạnh, giành độc lập thống nhất tổ quốc.
Năm Ất Dậu 1945 cá nước trong nạn đói ghê gớm nhưng chúng ta đã giành được độc
lập khai sinh ra nước Việt Nam
dân chủ cộng hòa nay là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Năm Kỷ Dậu 1969, Bác Hồ kính
yêu của chúng ta đi xa; nhưng chúng ta đã biến đau thương thành hành động để cả
nước học tập và làm theo Di chúc của Bác đưa đất nước đi đến hòa bình thống
nhất cùng nhau đi theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong khó khăn của cuộc
cách mạng mới năm Tân Dậu 1981, Đảng ra chỉ thị 100 CT/TW thực hiện khoán sản
phẩm đến nhóm và người lao động trong hợp tác xã nông nghiệp giúp đất nước vượt
qua khó khăn từng bước tiến lên trên chặng đường đổi mới. Ở Hà Tĩnh chúng ta
năm Ất Dậu 2005 cũng được xem là năm gây bước ngoặt mới bước đẩy mạnh công
nghiệp hóa tạo diện mạo mới cho quê hương “đưa Hà Tĩnh từ một tỉnh nông nghiệp
sớm trở thành tỉnh có công nghiệp-dịch vụ phát triển” như Nghị quyết Đại hội
Đảng bộ lần thứ XVI xác định. Điều đáng nói là nghề chăn nuôi gà đang được
nhiều người bội thu tại Hà Tĩnh. Nhiều trang trại gà có tới hàng ngàn con như ở
Thạch Trung, có trại gà Đông Tảo Thạch Bình hàng năm cho thu nhập tiền tỷ.v.v....
Hai ông bạn già như gặp nhau
về ý nghĩ; năm Định Dậu lại về, sấm Trạng Trình còn đó: “ Thân Dậu niên lại kiến
thái bình” – năm Dậu về ta sẽ thấy niềm vui. Với quyết tâm của toàn Đảng thực
hiện thành công nghị quyết Trung ương Bốn của Đảng chống tự diễn biến tự chuyển
hóa trong mọi cán bộ Đảng viên và với những động thái bước đầu của các đồng chí
lãnh đạo Đảng Nhà nước chắc chắn chúng ta sẽ tạo thêm được đấu ấn mạnh mẽ như
những năm Dậu đã qua với nhiều thành công rạng rỡ. Thôi chuyện gà là vậy giờ ta
làm thêm vài nước cờ nữa chào đón xuân sang./.
