Chó là loài động vật được con người thuần
dưỡng sớm nhất trong số gia súc của người Việt. Con chó luôn gắn bó với đời
sống con người bởi do những đặc tính riêng có của loài động vật này.
Chó là loài động vật thông minh, dũng
mạnh, thích nghi môi trường nhanh. Những loài chó quý hiếm có thể hiểu được
nhiều điều, làm được nhiều công việc mà người chủ chăn nuôi nó yêu cầu. Điều
rất đặc biệt nữa, chó là loài vật rất trung thành với chủ. Trong mọi tình
huống, hoặc bất cứ thái độ cư xử nào của chủ, kể cả khi bị chủ đánh đập, chửi
mắng, xua đuổi...nó vẫn cam chịu và không bao giờ phản lại người nuôi dưỡng
mình. Trong quan niệm của người Việt thì chó là biểu tượng quý giá của gia
đình. Nó không chỉ là người giữ của, mà còn là loài vật mang đến nhiều điều may
mắn, đã có quan niệm rằng: “ mèo đến nhà thì khó, chó đến nhà thì giàu”, nên có
người gọi chó là “Con của”. Bởi vậy từ xưa đến nay con chó luôn là bạn đồng
hành trong cuộc sống của con người.
Người Việt nuôi chó trước hết là để trông
nhà, giữ của. Gần như bản năng sinh tồn của nó, con chó luôn biết nhà của chủ
tức nhà của mình. Mọi thứ trong nhà của chủ, nó có trách nhiệm bảo vệ không cho
bất cứ ai có thể tự ý lấy đi. Những lúc có chủ ở nhà cũng như khi chủ đi vắng
nó sẵn sàng tấn công để bảo vệ, hay đánh đuổi những con lạ nơi khác đến. Những
loài chó thông minh nó sẵn sàng hy sinh để bảo vệ người chủ khi bị kẻ khác tấn
công. Con chó là vệ sĩ trung thành của con người. Trong thời kỳ hoang sơ hay
những vùng xa xôi hiểm trở, con chó nhờ những năng lực riêng, con người đã từng
nuôi chó để nhờ nó dẫn đường. Bởi chó không bao giờ bị lạc đường về nhà, người
xưa từng tổng kết: “ Lạc đường nắm đuôi chó, lạc ngõ nắm đuôi trâu”. Những
người làm nghề rừng thường luôn mang theo chó để vừa làm bạn vừa làm kẻ dẫn
đường.
Chó còn loài động vật cung cấp nguồn thực
phẩm tốt. Nhiều phần thực phẩm từ chó có thể giúp con người những món ăn thơm
ngon, bổ dưỡng như dồi chó, ngẩu pín, đùm mộc..v v .... Một số nhà hàng nổi lên
nhờ kinh doanh thịt chó nhiều món. Khi chăn nuôi chưa phát triển thì thịt chó
được đưa lên đầu bảng. Một thời người dân quen thuộc và cảm nhận sự sung sướng
sau một ngày làm việc được thưởng thức đặc sản RTC (rượu thịt chó). Đặc biệt
món dồi chó các cụ xưa cho là món ăn quý nhất, ao ước của đời người khi còn
sống tựa như khi chết được cổ hậu sự bằng gỗ vàng tâm, luôn có mùi thơm, không
bị mối mọt, nên đã có quan niệm rằng: “Sống được miếng dồi chó, chết được bộ
vàng tâm”.
Người Việt ở những vùng thôn quê xưa đã
từng nuôi chó để gíup làm vệ sinh cho trẻ. Những nhà có trẻ nhỏ việc nuôi chó
như là điều kiện cần không thể thiếu để làm giúp người “lau chùi” sạch sẽ khi
trẻ đi vệ sinh. Trong nhà con chó còn làm nhiệm vụ cung cấp thông tin sớm cho
chủ. Với khả năng nhạy cảm về khứu giác, lúc ở nhà nó có thể báo hiệu với gia
chủ khi có người lạ xuất hiện; khi vào rừng nó có thể cảnh báo cho người khi có
động vật lạ hoặc loài thú hung giữ có thể nguy hiểm đến tính mạng. Nhờ tính
năng này, những người thợ săn luôn mang theo đàn chó để chúng vưa phát hiện,
đồng thời nhờ nó tập trung đánh lạc hướng sự chú ý của con mồi, giúp chủ có thể
tìm cách hạ gục con mồi một cách dễ dàng.
Ngày nay trong điều kiện hội nhập xu thế
toàn cầu hóa con người được phát triển toàn diện với sự hưởng thụ vật chất tinh
thần ngày càng cao. Bên cạnh xu thế cuộc sống con người không ngừng được cải
thiện đầy đủ, thì các loại bệnh tật, tệ nạn xã hội với sự tấn công của những
loại kẻ thù mới ngày càng phức tạp. Con chó lại được loài người sử dụng thêm
những chức năng mới. Chó được tuyển lựa đào tạo bài bản để trở thành đội quân
nghiệp vụ săn lùng vù khí, chất nổ, ma túy, bảo vệ nguyên thủ quốc gia.... Sau
những trận đánh con chó hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được tặng thưởng, nên đã
có quốc gia thăng quân hàm, gắn huân chương cho những khuyển quân có công
trạng... Chó nghiệp vụ còn được điều động đi lùng bắt tội phạm, tìm kiếm người
bị tai nạn vùi lấp.
Con chó đang được phát huy trí tuệ,
năng lực bẩm sinh trên nhiều phương diện khác như biểu diễn xiếc, giúp việc gia
đình, đẩy xe, nhặt đồ đạc cho chủ.......Nhiều đại gia đã mua chó đắt tiền làm
vệ sĩ, trông coi biệt thự hoặc làm thú cưng để vui chơi thư giản sau những ngày
làm việc mệt nhọc.
Với những tính trội của động vật chó như
vậy, con chó trở thành vật nuôi không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt của
người dân nhiều nước trên thế giới nói chung, cộng đồng người Việt nói
riêng. Hình tượng con chó đã đi vào đời
sống văn hóa người Việt. Chó đã được đưa vào nhiều tác phẩm văn, thơ của những
tác giả có tên tuổi như Ngô Tất Tố, Nam Cao, Trần Đăng Khoa......Trong hội họa
, điêu khắc, con chó bằng đá là biểu tượng canh giữ phần âm, xua đuổi tà khí.
Trong phong tục tập quán lễ nghi, tôn giáo chó có lúc được dâng lễ tế thần,
hoặc vật nuôi không được giết thịt của một số dân tộc ít người.
Trong quan niệm của người Việt con chó được đề cao về tính khôn ngoan là
chính, tuy cũng có những quan niệm ngược lại, chó được sử dụng trong hình ảnh
xấu xí, phỉ báng (đồ chó, dại như chó....)
Để việc nuôi chó thành công giúp ích cho
con người, bên cạnh việc phải chấp hành đúng quy định của Nhà nước về chăn
nuôi, phát triển gia súc; ngừơi ta đã đúc kết ra nhiều kinh nghiệm chọn giống
chó nuôi với nhiều tiêu chí cần phải có như: tai mỏng, muĩ ướt, chân cao, bụng
thon, ngực nở, lưỡi có bớt đen, chân có huyền đề (móng đeo). Tìm được con chó
có móng đeo ở 4 chân được xem là chó
khôn, giúp chủ nhà gặp may mắn, mang lại
nhiều thuận lợi cho việc làm ăn, kinh doanh của gia chủ:
Dù ai buôn
bán trăm nghề
Không bằng nuôi chó huyền đề bốn chân
Chó là vật quý như vậy nên người Việt phần
nhiều yêu thích việc nuôi chó. Con chó biết thể hiện tình cảm với chủ nuôi,
hiểu được những chỉ bảo của chủ. Những giống chó khôn của Việt nam như chó Lài,
chó Phú Quốc đã từng được tổ chức quốc tế bình chọn chó quý, nên đã có những
người bỏ công tìm kiếm và mua tới hàng trăm triệu đồng để nuôi. Người ta quý
chó, chiều chó như bạn, căm ghét những kẻ chuyên đi tìm trộm chó. Đây chính là
tiền đề cho việc hình thành trong cộng đồng nhiều dịch vụ đi theo như nghề huấn
luyện chó, trại nuôi chó giống, chăm sóc kinh doanh thuốc thú ý và ngay cả bệnh
viện khám chữa bệnh cho chó cũng đã ra đời đang là một nghề mới rất có điều
kiện phát triển.
Một năm mới nữa sắp về, năm Mậu tuất
2018 hẳn sẽ mang đến cho chúng ta nhiều người bạn mới, nhiều niềm vui mới, trên
con đường đổi mới trong điều kiện hội nhập, để đất nước không ngừng tiến lên
giàu mạnh văn minh../.
01-2018
