Giỗ tổ Vua Hùng những điều nên biết

    Lễ hội giỗ tổ Vua Hùng là một hoạt động để chúng ta thấu hiểu hơn công lao to lớn của các bậc tiền nhân đã có công  dựng  nước. Lễ hội cũng là một dịp tốt để chúng ta khơi dậy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”; cùng nhau chung sức chung lòng xây dựng và bảo vệ đất nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh.

               Từ xa xưa người dân nước Việt ta vẫn luôn khuyên nhau:

                                    “Dù ai đi ngược về xuôi

                            Nhớ ngày giỗ tổ mòng mười tháng ba”

          Thế nhưng có bao nhiêu đời vua Hùng  và tại sao lại lấy ngày 10 tháng 3 làm ngày giỗ tổ thì không phải mọi người đã biết.?

         Theo sách "Thế thứ các triều vua Việt Nam" của tác giả Nguyễn Khắc Thuần thì các triều đại Vua Hùng từ khoảng năm 2.879 TCN (trước công  nguyên) đến năm 258 TCN  có ghi danh 18 vị Vua Hùng như sau: Kinh Dương Vương; Hùng Hiền vương (còn được gọi là Lạc Long Quân. Huý là Sùng Lãm); Hùng Lân vương; Hùng Diệp vương; Hùng Hi vương1; Hùng Huy vương; Hùng Chiêu vương; Hùng Vĩ vương; Hùng Định vương; Hùng Hi vương 2 (nhưng chữ "hi" trong tên gọi này và tên gọi ở trên khác nhau về tự dạng và ý nghĩa); Hùng Trinh vương;  Hùng Vũ vương;  Hùng Việt vương;  Hùng Anh vương;  Hùng Triệu vương;  Hùng Tạo vương;  Hùng Nghị vương và Hùng Duệ vương. Cuối sách tác giả cũng đã khuyên chúng ta rằng 18 vị vua Hùng không phải là 18 người cụ thể, mà là 18 chi (nhánh/ngành), mỗi chi này có nhiều vị vua thay phiên nhau trị vì và dùng chung vương hiệu.

         Trong bản Thần tích xã Vi Cương (Phú Thọ) ghi chép khá rõ về các đời vua với những thông tin liên quan, theo đó 18 ngành vua Hùng có tất cả 180 đời vua nối nhau trị vì: "Tính trong 18 chi đời vua Hùng truyền ngôi đại bảo cho 180 đời đế vương, sơn hà quy về một mối, kiến lập  được 122 thành điện. Tổng cộng các năm của 18 đời Thánh vương di truyền ngôi cho các triều thánh tử thần tôn là 2.622 năm…, sinh được 986 chi, các hoàng tử công chúa sinh được 14.378 cháu chắt miêu duệ, cai trị khắp đầu non góc biển trong nước, vạn cổ trường tồn, mãi mãi không bao giờ dứt".

   Theo Ngọc phả Hùng Vương chép vào thời Hồng Đức hậu Lê thì: từ thời nhà Đinh, nhà Tiền Lê, nhà Lý, nhà Trần rồi đến Hậu Lê vẫn cùng hương khói trong ngôi đền, ở đất tổ. Nhân dân toàn quốc đều đến lễ bái để tưởng nhớ công lao của các đấng Thánh Tổ xưa. Ngày giỗ Hùng Vương đã được các triều đại phong kiến công nhận là một trong những ngày quốc lễ của Việt Nam. Từ thời xưa, các triều đại quân chủ và phong kiến Việt Nam đã quản lý Đền Hùng theo cách giao thẳng cho dân sở tại trông nom, sửa chữa, cúng bái, làm Giỗ Tổ.  Đổi lại, dân địa phương được triều đình miễn cho những khoản như  thuế ruộng,  sưu dịch và việc sung vào lính.

  Chính vì các triều đại Vua Hùng tồn tại khá dài như vậy nên việc thờ cúng ngày giỗ tổ về sau cũng được tổ chức khá rầm rộ kéo dài kèm theo lễ hội.  Người dân địa phương tổ chức lễ hội qua nhiều ngày triền miên để tận hưởng niềm vui, tỏ lòng biết ơn công lao các đức thánh tổ để lại. Có nơi lễ hội diễn ra hàng tuần kèm theo các hoạt động vui chơi, văn hóa cộng đồng mà tập trung nhất là từ ngày 8 đến ngày 11.  Xét thấy điều này không phù hợp, Tuần phủ Phú Thọ ông Lê Trung Ngọc vào năm 1917 (Niên hiệu Khải Định năm thứ nhất) đã làm bản tấu trình lên Bộ Lễ, xin định lệ lấy ngày 10/3 âm lịch hàng năm làm ngày Quốc tế (tế lễ của cả nước) .

Từ đó về sau, cứ vào ngày 10/3 nhân dân cả nước lại hướng về vùng đất Cội nguồn - xã Hy Cương, Lâm Thao, Phú Thọ để tôn vinh công lao của các vị vua Hùng.

  Sau khi Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi dự lễ giỗ tổ Hùng vương. Chính phủ đã  ra Sắc lệnh, xem ngày 10 tháng Ba là một trong những ngày lễ chính thức của quốc gia.

Năm 1946, thừa ủy quyền Chủ tịch Chính phủ, Bộ trưởng Nội vụ Huỳnh Thúc Kháng thay mặt Chính phủ lên làm lễ dâng hương tại Đền Hùng, đã dâng 1 tấm bản đồ Tổ quốc Việt Nam và 1 thanh gươm quý nhằm tế cáo với Tổ tiên về đất nước đang bị thực dân Pháp xâm lăng và cầu mong Tổ tiên phù hộ cho quốc thái dân an, thiên hạ thái bình, cùng nhau đoàn kết, đánh tan giặc xâm lược, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.

      Sau khi kết thúc cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, đất nước thống nhất, non sông thu về một mối; bên cạnh việc tập trung khắc phục hậu quả chiến tranh và từng  bước xây dựng cơ sở vật chất cho một xã hội mới; Chính phủ đã lo tới việc tổ chức giỗ tổ hàng năm sao cho tương xứng với tầm vóc của một ngày lễ trọng.

     Từ năm 2001, Chính phủ ra nghị định 82/2001/NĐ-CP về việc quy ước lễ hội đền Hùng, giỗ tổ Hùng Vương là ngày quốc lễ. Năm 2007, Quốc hội đã phê chuẩn sửa đổi, bổ sung Điều 73 của Luật Lao động cho người lao động được nghỉ làm việc, hưởng nguyên lương ngày Giỗ Tổ Hùng Vương.

  Ngày 6/12/2012, UNESCO đã chính thức công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ”, biểu tượng của tinh thần đại đoàn kết, truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

       Việc tổ chức lễ hội vào các năm chẵn, năm lẻ và chế độ đãi ngộ đối với người làm việc ngày giỗ tổ cũng được quy định ngày càng cụ thể để thuận tiện cho các địa phương và nhân dân cả nước có điều kiện tham gia ngày hội lớn của dân tộc – ngày giỗ tổ Vua Hùng.  

           Tham gia lễ hội giỗ tổ Hùng Vương không chỉ là việc làm cần thiết, tỏ lòng tri ân các vị Vua Hùng đã có công xây dựng đất nước và để lại cho chúng ta hôm nay; mà còn thể hiện việc ghi nhớ lời căn dặn linh thiêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Vua Hùng đã có công dựng nước- Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước” ./.

                                                                                               3-2020

Năm Tý, nói đôi điều về loài chuột và năm chuột

    Các nhà  nghiên cứu thế giới cho rằng: Chuột là một siêu họ cực lớn, bao gồm 6 họ, 19 phân họ, chừng 280 chi và ít nhất có1300 loài. Có thể kể đến một số loài chuột như chuột sóc gai, chuột sóc lùn, chuột tre, chuột chũi, chuột công đuôi trắng, chuột xạ , chuột cát, chuột đá, chuột mắt xích, chuột nhắt, chuột  nhà, chuột đồng, chuột cống .v.v…Có loại nhỏ như chuột nhắt, nhưng cũng có cả chuột khổng lồ- “siêu chuột” nặng tới hàng chục ki lô gam. Như chuột lang nước đã từng xuất hiện ở Brazin nặng tới 91kg.

    Chuột là loài gặm nhấm, tuổi thọ ngắn nhưng lại đẻ rất nhiều. Tuổi thọ của mỗi con chuột thường chỉ từ 5 tháng đến 18 tháng. Con chuột sống lâu nhất cũng chỉ đến vài ba năm. Tuy nhiên để bù lại, chuột có khả năng sinh đẻ rất cao.  Chuột cái bắt đầu sinh con khi được 45 ngày tuổi. Mỗi năm có thể sinh sản được 3 đến 8 lứa; mỗi lứa cho ra đời 4 đến 10 chuột con. Trung bình, một chuột cái đẻ 50 con một năm. Chính vì vậy người ta ước tính số lượng chuột còn có thể đông hơn cả dân số loài người.

 Tùy từng loài chuột khác nhau, thức ăn ưa thích và nhu cầu về khối lượng thức ăn vào cơ thể chúng có khác nhau, nhưng do cấu tạo của loài động vật gặm nhấm này, chúng kiếm ăn bất cứ loại thức ăn nào mà con người sử dụng được. Chúng có thể tìm kiếm các loại lương thực, thực phẩm… cũng như việc cắn phá một số đồ dùng của con người. Chuột thường ăn 15-20 lần một ngày và ăn tất cả những gì mà con người có thể ăn. Tuy nhiên, món ăn ưa thích của mỗi loài chuột khác nhau. Chẳng hạn như chuột đồng thích ngũ cốc và côn trùng, chuột nhà thích thực phẩm, củ, quả… Ngoài ra, chuột còn gặm cả gỗ, giấy, đồ nhựa bởi vì răng của chúng mọc dài ra hàng ngày. Nếu không gặm nhấm để mài bớt đi thì răng sẽ dài ra, che hết miệng không ngậm lại được.

  Chuột phá hoại lương thực của chúng ta trên đồng ruộng, vườn cây trái, các thức ăn của người, gia cầm, gia súc, trong khi đang chế biến, vận chuyển hay cất giữ, khi để trong siêu thị, nhà hàng hay tại gia đình. Những gì chúng không ăn, chúng cũng có thể làm hư hại, làm ô nhiễm do phân, lông hay nước tiểu của chúng.

Cái đuôi chuột có một sức mạnh đáng nể. Một con chuột cống cần lương thực sống khoảng từ 50 đến 100g mỗi ngày. Một thành phố có khoảng trên dưới 10 triệu con chuột thì mỗi năm sẽ mất khoảng 20.000 tấn lương thực, thực phẩm cho chuột.

Chỉ riêng về số lượng Lương thực bị thiệt hại trên toàn thế giới do chuột gây ra đã thật kinh khủng. Các chuyên gia ước tính số lương thực do chuột tiêu hủy mỗi năm đủ để nuôi 200 triệu người.

Trong các tòa nhà, chuột có thể cắn phá cửa, sàn, trần và các bức tường ốp lát cách nhiệt. Chúng còn thường xuyên cắn phá các loại đường ống nước hay dây điện… gây ra các tai nạn như hỏa hoạn, ngập lụt, cháy nổ, hỏng hóc các trang thiết bị hay làm hao hụt điện. Và trong thời buổi kỹ thuật công nghệ cao ngày nay, chuột có khả năng gây thiệt hại nhiều triệu đô la một cách bất ngờ ở những khu vực sản xuất do chúng cắn phá làm tổ hay thải chất thải trong máy tính và các trang thiết bị có độ nhạy cảm cao, làm ngưng hệ thống hoạt động. Bên cạnh thiệt hại trực tiếp về kinh tế (bao gồm cả chi phí y tế) thì chúng ta còn phải chi phí rất tốn kém cho việc kiểm soát chuột. Riêng ở Mỹ, chi phí hàng năm cho chương trình kiểm soát chuột là khoảng 120 triệu đô la. Trên toàn thế giới, chi phí cho việc kiểm soát chuột có thể lên tới nhiều tỷ đô la.

   Vì luôn đi sát cuộc sống con người, gần như bất cứ nơi nào có con người sinh sống thì nơi đó đều có chuột tìm đến. Chuột có thể truyền bệnh cho người hoặc phá hoại tài sản đồ dùng  của người, làm mất đi không khí yên tỉnh của cuộc sống; cho nên chuột trở thành đối tượng thù địch của người. Con gười đã phải tìm mọi cách để ngăn chặn sự phá hoại và sáng tạo ra biết bao thứ vũ khí lợi hại để xua đuổi và tiêu diệt lũ chuột phá hoại. Từ việc sáng chế ra bã chuột, máy đuổi chuột đến các kiểu bẫy chuột khác nhau như bẫy đập, bẫy sập, thùng rơi, súng bắn cao su….. và đã tìm ra hàng chục loại chất liệu mùi vị để xua đuổi chuột một cách tích cực nhất như tỏi, ớt cay, bạc hà, dấm, quế, khoai tây nghiền hoặc cơm nguội trộn với bột Baking soda, bột xi măng.v.v…. . Trong đó đã có những sáng chế có tên tuổi vượt ra khỏi biên giới quốc gia như tác giả của bẫy đập chuột hình bán nguyệt nay đang được mọi người ưa chuộng.

    Chính vì sự đồng hành của các loài chuột nên các nhà ngiên cứu sử học cũng đã từng theo dấu vết di cư của chuột để tìm kiếm các nẻo đường di cư của loài người. Điều đáng nói hơn là do cấu tạo của cơ thể chuột, các nhà y học đã từng dùng chuột để nghiên cứu, thử nghiệm thành công của nhiều loại thuốc chữa bệnh cứu người. Chuột trở thành tác nhân có nhiều đóng góp cho sự tiến hóa của y học qua các thời đại.

   Trong thế giới loài vật, chuột  có khả năng đặc biệt, chịu đựng được liều phóng xạ cao hơn các động vật khác; là bậc thầy về đấu tranh sinh tồn. Mỗi gia đình loài chuột có khá đông nhân khẩu, tồn tại theo kiểu đa đại đồng đường, đứng đầu là một Đại lão, có tổ chức hẳn hoi. Về thể lực, chuột có thể chạy marathon một mạch đường dài 15 km. Khi gặp nguy hiểm, chuột còn tài đu bám ngửa bụng lên trời và trong trường hợp khẩn cấp, chuột có thể leo thoăn thoắt theo phương thẳng đứng trên mặt tường hoặc bò theo phương nằm ngang theo mặt trần nhà. Chuột cống lớn có thể nhảy vọt lên cao đến 1,5 m gấp mấy chục lần chiều cao bản thân. Ấy là chưa kể tài bơi lội như rái cá dưới nước của chuột. Tính cộng đồng của chuột rất cao. Đã có chuyện kỳ lạ xẩy ra: “chuột tự sát tập thể” . Vào đầu tháng 5, năm 1995  ở vùng Tân Cương, Trung Quốc, trên một vùng rộng khoảng 10.000km2. Chuột kéo đến các ao hồ, từng đôi một cắn đuôi nhau lao mình xuống nước chết. Chỉ sau vài ngày, các hồ ao trong vùng, xác chuột nổi kín mặt nước….

 Có một điều không thể không nhắc tới đó là: chuột thuộc động vật thông minh, nhạy cảm, nhanh nhẹn, tháo vát nên được con người xếp đứng đầu của 12 con giáp. Năm tý trở thành biểu tượng của những điều hanh thông, có dấu ấn lịch sử. Rất nhiều sự kiện xẩy ra trong các năm Tý để đời trong sử sách:

Năm Canh Tý 40, mùa xuân, hai chị em Trưng Trắc - Trưng Nhị lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa chống ách đô hộ của nhà Hán, giải phóng đất nước và thiết lập chính quyền tự chủ.

Năm Giáp Tý 544, tháng 2, sau khi chiến thắng quân  xâm lược, Lý Bí lên ngôi, đặt quốc hiệu là Vạn Xuân, củng cố kinh tế, phát triển văn hóa, xây dựng chính quyền và pháp luật.

Năm Mậu Tý 1288, mùa xuân, quân đội nhà Trần đánh tan 30 vạn quân Nguyên Mông lần thứ ba xâm lược, chấm dứt sự xâm lược Đại Việt của đế chế Nguyên Mông.

 Năm Bính Tý 1396, Hồ Quí Ly cải cách sâu rộng các lĩnh vực giáo dục, văn hóa và tài chính. Tháng 5, ban hành tiền giấy đầu tiên ở nước ta.

 Năm Giáp Tý 1804, tháng 3, nhà Nguyễn đặt quốc hiệu là Việt Nam. Cũng năm này, Nguyễn Du viết xong Truyện Kiều.

Năm Giáp Tý 1924, ngày 17-6, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc dự Đại hội V Quốc tế Cộng sản.

Năm Bính Tý 1936, Ngày 1-10, hoàn tất xây dựng tuyến đường sắt xuyên Việt và Đông Dương.

Năm Mậu Tý 1948, ngày 20-1, đợt phong quân hàm đầu tiên cho các tướng lĩnh, đánh dấu sự trưởng thành của quân đội cách mạng VN.

Năm Nhâm Tý 1972, ngày 29-12, quân dân Hà Nội làm thất bại cuộc tập kích chiến lược 12 ngày đêm bằng máy bay B52 của Mỹ. Đây là đòn quyết định đánh bại hoàn toàn ý chí xâm lược của đế quốc Mỹ, buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam, mở ra thời cơ chiến lược lớn để tiến hành cuộc tổng tiến công chiến lược nổi dậy mùa xuân 1975, kết thúc chiến tranh xâm lược của Mỹ, lập lại hòa bình ở VN.

Năm Bính Tý 1996, Ngày 7-12, Hoàng Thị Minh Hồng - người VN đầu tiên thám hiểm châu Nam cực, đánh dấu một son mới, cơ hội mới cho người Việt Nam vươn lên cùng nhân loại…v.v….. 

    Năm Hợi đã qua năm Tý đang về, khắp nơi trong cả nước đang chờ đón một mùa xuân mới với những điều kỳ diệu. Đó là năm cả nước tiến hành Đại hội Đảng các cấp đánh dấu bước phát triển mọi mặt về kinh tế, văn hóa, xã hội sau ba mươi lăm năm tiến hành công cuộc đổi mới. Bộ mặt nông thôn mới, đô thị văn minh đã được khẳng định qua nhiều điển hình tiên tiến trong cả nước nói chung, Hà Tĩnh nói riêng. Toàn dân phấn khởi tin tưởng về những kết quả trong công cuộc xây dựng chỉnh đốn Đảng. Nhiều vụ trọng án được kết thúc. Một số “chuột” lớn trong Đảng đã được xét xử nghiêm minh đúng người đúng tội. Đây là một tín hiệu đáng mừng, vừa là đòn cảnh tỉnh cho những người cơ hội, hám lợi lỡ lối quay về góp sức cùng nhân dân xây dựng quê hương đất nước theo đúng mục tiêu “ Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, xây dựng một nước Việt Nam phồn vinh, hòa bình và thịnh vượng” mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn./.

                                                                                   1-2020