Trong
mọi cuộc cách mạng trên thế giới từ xưa đến nay, người dân bao giờ cũng là động
lực và là lực lượng hùng hậu đưa đến sự thành công hay thất bại. Lực lượng hùng
hậu ấy họ thông minh hơn bất cứ mọi lãnh đạo thông minh nhất. Khi Lãnh đạo đã
thu phục được quần chúng nhân dân đông đảo thì mọi khó khăn, trở ngại đều được
tháo gỡ để đi đến mục tiêu cuối cùng.
Ngày
18-8-1945, chính quyền cấp tỉnh đã về tay nhân dân, Hà Tĩnh trở thành một trong
bốn tỉnh cả nước giành được chính quyền sớm nhất. Cuộc khởi nghĩa giành chính
quyền cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Hà Tĩnh được cho là đã nắm chắc tư tưởng
chỉ đạo của Trung ương Đảng, nhằm đúng thời cơ, tổ chức chặt chẽ sáng tạo,
giành thắng lợi trọn vẹn, không có sự đổ máu và diễn ra nhanh chóng. Thế nhưng
tìm hiểu việc tổ chức chỉ đạo đấu tranh giành chính quyền trong cách mạng tháng
Tám luôn là đề tài bổ ích và lý thú đối với mọi cán bộ nghiên cứu và chỉ đạo
thực tiễn. Bởi chính cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tháng Tám năm 1945 của
Hà Tĩnh vẫn có những đặc điểm riêng không giống với nhiều địa phương khác.
Theo nguyên
lý chung, một cuộc cách mạng muốn giành thắng lợi phải được nổ ra ở nơi kẻ thù
suy yếu nhất, tổ chức lãnh đạo cách mạng phải đủ mạnh và quần chúng cách mạng đã
chuẩn bị sẵn sàng nhất. Phải chăng Hà Tĩnh là địa phương có tổ chức Đảng mạnh
nhất, kẻ thù suy yếu nhất và là nơi đã chuẩn bị đầy đủ nhất cho việc khởi nghĩa
giành chính quyền ?. Thực tế cho thấy cuộc khởi nghĩa tháng Tám tại Hà Tĩnh đã
không hoàn toàn như vậy.
Cuộc Khởi
nghĩa của Hà Tĩnh bùng nổ khi Đảng bộ đang gặp khó khăn nhất; hệ thống tổ chức
Đảng từ tỉnh xuống cơ sở đã bị kẻ địch phá vở nhiều lần. Hầu hết các đồng chí
cán bộ, đảng viên ưu tú bị kẻ địch bắt giam giữ trong các nhà tù sau nhiều đợt
vây quét khủng bố khốc liệt. Trong đó phải kể tới những thời kỳ vô cùng khó
khăn như những năm sau 1930-1931, thời kỳ kẻ địch khủng bố đàn áp phong trào Xô
viết Nghệ Tĩnh. Tiếp đến là thời kỳ sau chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ,
Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định giải tán các tổ chức nghiệp đoàn, cấm các
hoạt động của Đảng cộng sản... Đến tháng 5 năm 1940 Tỉnh uỷ lâm thời do đồng chí
Trần Quỳ, Xứ uỷ Trung kỳ chỉ đạo mới được
thành lập gồm 5 đồng chí. Sau đó một số địa phương lập lại huyện uỷ như Hương Sơn,
Can Lộc, Hương Khê... Nhưng sau cuộc tập kích đồn điền Ferey và việc tổ chức ám
sát tên Bang tá Hồ Dũng Tài của Chi bộ Song Con, Cẩm Lĩnh (Hương Sơn) vào tháng
5-1941, thì tổ chức Đảng lại bị kẻ địch triệt phá hoàn toàn. Gần như đến ngày
khởi nghĩa hệ thống tổ chức Đảng chưa được khôi phục.
Thời kỳ
tiền khởi nghĩa, Hà Tĩnh vẫn là nơi kẻ địch tăng cường đàn áp, khủng bố và thực
hiện nhiều chính sách bóc lột tàn bạo. Thực dân Pháp một mặt phát xít hoá bộ máy
thống trị, thẳng tay đàn áp những người có tinh thần yêu nước. Mặt khác chúng dùng
thủ đoạn dã nhân, dã nghĩa lừa phỉnh nhân dân đồng thời đẩy mạnh chính sách vơ
vét sưu thuế, gia tăng sức bóc lột.. Nhiều chính cách hà khắc được
thực dân Pháp triễn khai ở Hà Tĩnh như hạn chế việc đi lại, đọc sách báo, hội họp,
mít tinh của nhân dân. Tuyển thêm lính kín, lính khố xanh, cho mật thám giả
danh làm người buôn lợn, buôn bò, ăn xin trà tộn trong dân để dò la tin tức, điều
tra hoạt động cộng sản. Các phường hội như Tương tế, Ái hữu bị đặt ra ngoài vòng
pháp luật. Những người đứng đầu các tổ chức đều bị bắt bớ, xét hỏi, bị phạt tiền....(1)..
Riêng ở Hương Sơn, chỉ sau 2 tháng sau vụ Bang tá Hồ Dũng Tài bị giết đã có 170
người bị bắt, 30 người bị xử bắn.
Trước ngày
khởi nghĩa đến gần, các tổ chức quần chúng hoạt động vẫn còn rất manh mún và bị
phân tán, chịu nhiều nguồn tổ chức chỉ đạo khác nhau. Khi mặt trận Việt Minh
Nghệ Tĩnh đã triễn khai kế hoạch khởi nghĩa thì các địa phương vẫn còn rất nhiều
ảnh hưởng hoạt động của các tổ chức khác nhau như Đảng cộng sản, Thanh niên
Phan Anh, Chính phủ Trần Trọng Kim, Lực lượng thân Pháp, thân Nhật .v.v.....Bởi
vậy, trong cùng một địa phương, trong cùng một thời gian đã có lúc quần chúng
chịu sự chỉ đạo của hai tổ chức cách mạng. Mặt trận Việt Minh mà nòng cốt là đảng
viên cộng sản có địa phương cũng đã hình thành hai nhóm hoạt động tách rời nhau
như ở Hương Sơn, Nghi Xuân...
Thế nhưng
quần chúng cách mạng sau nhiều lần diễn tập và đã có sự thử thách hy sinh qua
cao trào cách mạng 1930-1931, 1936-1939, 1939-1945, họ đã hiểu rõ giá trị của mục
tiêu Độc lập tự do và con đường mà Đảng cộng sản đang nổ lực phấn đấu. Những người
cộng sản bằng xương bằng thịt đã kiên cường không tiếc máu xương lăn lộn cùng
nhân dân, đấu tranh anh dũng, chịu đòn roi tra tấn và đã phải hy sinh cùng trận
tuyến với nhân dân. Quần chúng nhân dân đủ điều kiện để hiểu rằng mục tiêu phấn
đấu của những người cộng sản lúc bấy giờ với toàn thể nhân dân là một. Vì thế mà
những người cộng sản sẵn sàng hy sinh vì dân vì nước và ngược lại người dân cũng
sẵn sàng hy sinh vì mục tiêu của Đảng của dân tộc.
Có thể nhận
thấy rằng, từ sau Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng tháng 2-1943 và việc
thành lập tổ chức mặt trận Việt Minh, gần như khắp nơi trong cả nước đã có bước
chuẩn bị trong ý thức về cuộc khởi nghĩa đang đến gần. Việt Minh đóng vai trò như
hệ thống tổ chức do Đảng làm nòng cốt đứng ra lãnh đạo cuộc khởi nghĩa. Trên
địa bàn Hà Tĩnh các huyện đã được chia ra nhiều phân khu khác nhau, chịu sự chỉ
đạo của nhiều tổ chức Việt Minh khác nhau. Nghi Xuân thuộc phân khu Vinh Bến
thủy (Nghệ An); Đức Thọ, Hương Sơn, Hương Khê thuộc phân khu La Hương Hương.
Các huyện thị còn lại thuộc Phân khu Nam Hà. Đó là những phân khu do Việt Minh
liên tỉnh Nghệ Tĩnh phụ trách; ngoài ra cuộc khởi nghĩa của các huyện còn có
trường hợp nắm bắt thông tin từ Việt Minh Hà Nội để khởi nghĩa giành thắng lợi.
Đặc điểm trên mặc dù có xẩy ra những khúc mắc nhỏ, nhưng đã làm cho cuộc Khởi
nghĩa Hà Tĩnh tăng thêm tính phong phú, sôi động và thi đua thúc đẩy việc giành
chính quyền các địa phương thêm nhanh chóng.
Trong
cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Tĩnh cho thấy ý thức cách mạng và tính
chủ động của quần chúng nhân dân rất cao. Trong khi kẻ địch ráo riết khủng bố
và đàn áp khốc liệt thì nhân dân vẫn không hề nao núng quyết tâm giành chính
quyền. Hàng loạt cán bộ và nhân dân bị bắt bớ tù đày, giết hại thảm khốc, song
những người còn lại vẫn tin theo Đảng, quyết tâm đi theo cách mạng. Phong trào
yêu nước được duy trì dưới mọi hình thức, mọi hoàn cảnh. Nhất là khi các chính
trị phạm thoát ngục trở về mang theo chương trình hành động của Đảng và kinh
nghiệm đấu tranh trong các nhà tù đế quốc. Mặc dù quần chúng nhân dân vừa phải
lo chống đỡ nạn đói, phải thường xuyên đối phó với các thủ đoạn thâm độc của kẻ
địch, nhưng vẫn luôn hướng về tiếng gọi của tổ chức, của Đảng. Phong trào cách
mạng vẫn có thể thổi bùng lên làm lung lay nhanh chóng uy lực của bộ máy cai
trị. Chính vì thế mà không đợi đến ngày toàn quốc khởi nghĩa, không đợi đến
việc hoàn chỉnh tổ chức, thời cơ đến vẫn thống nhất được với nhau vùng dậy tước
chính quyền địch về tay nhân dân. Cuộc khởi nghĩa ở Hà Tĩnh không diễn ra theo
một chiều từ trên xuống hoặc dưới lên mà diễn ra nơi có khâu yếu nhất của bộ
máy kẻ địch xuất hiện. Việc giành chính quyền được bắt đầu từ huyện lên tỉnh,
rồi từ tỉnh xuống huyện. Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn tỉnh được
diễn ra nhanh chóng, chỉ trong 5 ngày từ 16 đến 21-8-1945.
Trong khi
lãnh đạo của Phân khu Nam Hà đang bàn tính kế hoạch giành chính quyền trong
toàn tỉnh thì tại Can Lộc một nhóm thanh niên có quan hệ với Việt Minh Hà Nội,
sớm thấy được sự chuyển biến mau lẹ của tình hình đã chớp thời cơ tổ chức tấn
công, tước vũ khí lính bảo an, bắt giữ tri huyện, đánh chiếm huyện đường giành
thắng lợi. Đây chính là khâu đột phá, khích lệ thúc đẩy các địa phương nhanh
chóng khởi nghĩa. Sau khởi nghĩa Can Lộc các Phân khu theo chỉ đạo của Việt
Minh địa phương liên tục tổ chức biểu dương lực lượng tiến vào chiếm huyện
đường từ tay của chính quyền thân Nhật vừa mới dựng lên. Chỉ có Hương Khê là
huyện xa Trung tâm nên đã được sự chi viện của Phân khu Nam Hà cũng nhanh chóng
giành thắng lợi. Cuối cùng là Cuộc khởi nghĩa ở Hà Tĩnh đã thể hiện rõ sức mạnh
to lớn của quần chúng nhân dân khi đã được khơi dậy và tổ chức. Theo kế hoạch
của Việt Minh Nam Hà, để hạ uy thế của chính quyền địch và tránh đổ máu, các
địa phương tổ chức cho quần chúng nhân dân biểu tình liên tiếp 3 ngày liền
trước khi khởi nghĩa. Thế nhưng trong thực tế khi thời cơ đến, hầu hết các địa
phương không đợi đến 3 ngày, mà ngay khi quần chúng được phát động vùng lên đấu
tranh thì bộ máy chính quyền thống trị nhanh chóng sụp đổ. Nhiều nơi binh lính
mang theo vũ khí vào đội ngũ biểu tình tiến vào giành chính quyền về tay nhân
dân.
70 năm
đã qua, người dân Hà Tĩnh với tinh thần cách mạng tháng Tám vẫn tiếp tục phát huy
và không ngừng tỏa sáng. Với những thành tựu xuất sắc trong công cuộc đổi mới hoặc
như những vụ việc nổi cộm trong từng thời gian càng làm nổi bật hơn bài học lớn
về kinh nghiệm thành công của Cách mạng tháng Tám là: Ý Đảng với Lòng dân phải
luôn luôn gắn quyện và hài hoà thống nhất với nhau./.
8-2015
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét